Z głębokim żalem informujemy, że 9 czerwca 2021 roku zmarła prof. dr hab. Maria Chrzanowska, wieloletni pracownik Zakładu Antropologii Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie i członek Polskiego Towarzystwa Antropologicznego. Pani prof. Maria Chrzanowska ukończyła studia wyższe na Wydziale Biologii  Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W roku 1963 uzyskała stopień magistra biologii ze specjalnością w zakresie antropologii. W roku 1966 rozpoczęła pracę w ówczesnej Katedrze Antropologii naszej Uczelni jako asystent, a po uzyskaniu stopnia doktora na stanowisku adiunkta.

Doktorat w zakresie nauk przyrodniczych uzyskała w roku 1975 w Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie rozprawy pt. „Postawa ciała oraz jej związek z typem budowy ciała i poziomem rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży”.

W latach 1978 - 1984 pełniła funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Nauk Biomedycznych. Kolejny stopień naukowy doktora habilitowanego nauk o kulturze fizycznej w zakresie antropologii uzyskała w roku 1992 na podstawie całokształtu dorobku naukowego i pracy habilitacyjnej
pt. „Biologiczne i społeczno-ekonomiczne determinanty rozwoju podskórnej tkanki tłuszczowej dzieci i młodzieży”. Tytuł profesora w zakresie nauk o kulturze fizycznej uzyskała w 2009 roku.

Od roku 1993 – 2014 była członkiem Senatu Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie.

W latach 1999 do 2008 pełniła funkcję kierownika Zakładu Antropologii oraz funkcję kierownika Studiów Doktoranckich Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie.

Pracowała także w Instytucie Kultury Fizycznej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu na stanowisku profesora oraz kierownika Zakładu Nauk Biomedycznych.
Była członkiem z wyboru:

• Komitetu Antropologii Polskiej Akademii Nauk KA PAN w okresie 1998-2015
• Rady Naukowej Zakładu Antropologii Polskiej Akademii Nauk w okresie 1996-2018
• Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Antropologicznego w okresie 1999-2011

oraz członkiem:

• Polskiego Towarzystwa Antropologicznego,
• Europejskiego Towarzystwa Antropologicznego (EAA),
• European Association for the Study of Obesity 1999-2005,
• Polskiego Towarzystwa Otyłości i Przemiany Materii od 2005,
• Polskiego Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej,

W okresie od 2001 do 2003 roku pełniła funkcję recenzenta Sekcji PO4C Biologia - Komitetu Badań Naukowych w konkursach  XXII, XXIII, XXIV, XXV.

Opublikowała ponad 150 prac naukowych obejmujących książki, monografie, rozprawy naukowe, artykuły, komunikaty i skrypty. Zainteresowania naukowe Pani Profesor dotyczyły: antropologii ontogenetycznej (auksologii), antropologii społecznej, antropologii sportowej, a prowadzone kierunki badań dotyczyły takich zagadnień jak:

• Normy i standardy rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i młodzieży,
• Trendy sekularne i akceleracja rozwoju somatycznego i motorycznego dzieci i młodzieży,
• Rozpowszechnienie nadwagi, otyłości oraz niedoborów masy ciała w populacji dzieci
  i młodzieży i osób dorosłych,
• Poziom otłuszczenia i dystrybucja tkanki tłuszczowej – zmiany w rozwoju osobniczym i trendy sekularne,
• Czynniki ryzyka otyłości brzusznej u dzieci i osób dorosłych,
• Styl życia (aktywność fizyczna i sposób żywienia) a wybrane wskaźniki masy i otłuszczenia ciała w populacjach dzieci, młodzieży i dorosłych.

Była Autorem lub współautorem takich prac jak:

• Wyniki badań kontrolno-diagnostycznych oraz propozycje modelu rekreacji i rehabilitacji ruchowej pracowników Huty Aluminium w Skawinie
• Dziecko krakowskie: poziom rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży miasta Krakowa(1988)
• Normy rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży z Nowej Huty
• Poziom rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży z wadami postawy ciała
• Niektóre odrębności rozwojowe dzieci otyłych i nadmiernie szczupłych
• Niektóre epidemiologiczne i społeczno-kulturowe aspekty nadwagi i otyłości na przykładzie populacji dorosłych z regionu Polski Południowo-Wschodniej
• Wpływ otłuszczenia ciała w dzieciństwie na występowanie otyłości we wczesnym wieku dorosłym (12-letnie badania longitudinalne)
• Dziecko Krakowskie 2000. Poziom rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży miasta Krakowa
• Sprawność fizyczna i postawa ciała i młodzieży miasta Krakowa
• Cechy somatyczne i sprawność motoryczna mężczyzn z populacji krakowskiej
• Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży Krakowa na tle standardów międzynarodowych
• Przewodnik do ćwiczeń z antropologii
• Changes in BMI and the prevalence of overweight and obesity in children and adolescents
• Ekspansja nadwagi w populacji dzieci i młodzieży Krakowa w okresie 1971 – 2000 w świetle wskaźnika EOW (Extent
  • Socioeconomic determinants of menarche in rural Polish girls using the decision trees method
  • Overweight and obesity in rural girls from Poland: changes between 1987 and 2001
• Wzrastanie i dojrzewanie dzieci i młodzieży Krakowa na przełomie XX i XXI wieku

Pod Jej kierunkiem stopień doktora uzyskało 9 doktorantów.

Do najważniejszych wyróżnień i odznaczeń jakie otrzymała Pani prof. Maria Chrzanowska należą: Medal Komisji Edukacji Narodowej – 1978; Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 2003; Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski 2008.

Pani Prof. Maria Chrzanowska była niezwykle serdeczną osobą. Aktywnie uczestniczyła w życiu Zakładu Antropologii, inspirowała i brała udział w wielu akcjach badawczych organizowanych przez Zakład, dała się poznać jako sumienny, uczynny i pogodny pracownik oraz serdeczna Koleżanka i Przyjaciółka. Pozostawiła córkę Martę z Mężem i dwójkę ukochanych wnuków.

Sit tibi terra levis. Requiescant in pace!
Ryszard Żarów